Beroepen - Deel 3

Winkeldochter - Joanna Catharina van der Borgh (1835 – 1871)

Winkeldochter had twee betekenissen: een vrouwelijke winkelbediende en iets dat lang in de winkel ligt en dat men niet kwijt kan raken. Die tweede betekenis krijgt het woord pas rond het midden van de 19e eeuw. Toch is dat de enige betekenis die tegenwoordig nog bestaat. 

In de betekenis van een vrouwelijke winkelbediende komt het woord al vanaf de eerste helft van de 17e eeuw voor. Op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal lees ik dat deze betekenis aan het begin van de 20e eeuw verdween. Dat heb ik even op Delpher gecheckt en tot mijn verrassing wordt winkeldochter door kranten nog tot en met 1973 gebruikt in deze betekenis. De laatste vijftig jaar echter niet meer. Van de recentere vermeldingen wil ik u deze, uit De Nieuwe Limburger van 31 oktober 1966, niet onthouden:

De Nieuwe Limburger

Opvallend vind ik dat van Dale het heeft over een ‘inwonende vrouwelijke winkelbediende’ terwijl het Instituut voor de Nederlandse taal het gewoon over een ‘vrouwelijke winkelbediende’ heeft. Ik ben dat inwonen ook verder nergens tegengekomen. Wikipedia kent deze betekenis helemaal niet, maar heeft het wel over een overdrachtelijke betekenis die ik niet eerder ben tegengekomen: een meisje dat niet getrouwd geraakt.  

Handtekening Joanna Catharina van der Borgh

Joanna Catharina van der Borgh lukt dat gelukkig wel, want zo weet ik dat zij een winkeldochter is: haar beroep staat in de huwelijksakte. De man waarmee ze trouwt, Wilhelmus Antonius Thomassen, is overigens een winkelier. Hebben ze elkaar zo leren kennen? Heeft ze wellicht in zijn winkel gewerkt? In ieder geval is haar beroep misschien behulpzaam geweest bij het vinden van een echtgenoot.

Joanna Catharina van der Borgh overlijdt veertien jaar later en krijgt in die tijd acht kinderen. Haar echtgenoot trouwt vier maanden na haar overlijden met Joanna Pansters die zeven jaar later sterft. Hij trouwt vervolgens met Helena Hubertina Bongaerts die hem zal overleven.